فراموشی زبان مادری، نابودی یك فرهنگ را رقم می زند
بازار مقاله: زبان مادری به ما می گوید نمی توان پهنه های فرهنگی را در قالب قوانین سیاسی محدود کرد و سرزمین ها را نمی توان در قالب کلمات محصور داشت، بدین جهت از میان رفتن زبان مادری، نابودی یک فرهنگ را رقم خواهد زد.
به گزارش روز شنبه خبرنگار فرهنگی ایرنا، در خیلی از فرهنگ ها، در تاریخ، ادبیات و اسطوره، مادر معادل سرزمین در نظر گرفته شده است، مادری که رشد کودک به او بستگی دارد. سرزمین مادری، زبان مادری و کهن الگوی مادر، همیشه بخش بزرگی شناخت هویت فردی را شکل داده است.
این تفکر که از دوره مادرسالاری، یعنی بیش از ۸هزار سال پیش باقی مانده، هنوز هم یکی از مهم ترین ارکان فرهنگی تمدن های گوناگون است که حتی مرزبندی های سیاسی امروز، نتوانسته از آن عبور کند.
امروز در تقویم یونسکو، روز جهانی زبان مادری است، زبانی که قبل از متولد شدن در دوران جنینی با آن آشنا می شویم و به آن زبان سخن گفتن را می آموزیم و در بزرگسالی با آن زبان می اندیشیم.
بنگالی؛ ریشه جشن زبان مادری
در برخی جوامع و کشورها زبان مادری گوشه ای از زبان ملی است، در نتیجه فاصله ای میان زبان مادری و زبان ملی نیست، اما در بعضی سرزمین ها مثل ایران گویش های متفاوتی از زبان فارسی وجود دارد یا در هندوستان که زبانی ملی نیست اما بیش از ۲۲ زبان رسمی در کشورشان دارند و بیش از ۷۸۰ زبان متفاوت در این کشور مرسوم می باشد.
روز جهانی زبان مادری هم یکی از رویدادهایی است به این تفاوت گویش ها در هندوستان پیوند دارد، بعد از جدایی پاکستان از هندوستان در سال ۱۹۴۷، کشور کنونی بنگلادش نیز با نام پاکستان شرقی از خاک هند شد.
دولت وقت پاکستان زبان اردو را، زبان رسمی و ملی این کشور اعلام کرد، اما ۲۱ فوریه سال ۱۹۵۲ دانشجویان شهر داکا، به قانون جدید برای ممنوعیت تحصیل به زبان بنگالی، اعتراض کردند. پلیس این تظاهرات را سرکوب کرد و در نتیجه عده ای از معترضان کشته شدند، این دانشجویان خواهان رسمیت یافتن زبان بنگالی در کنار زبان اردو بودند، این اقدام، ۷ سال بعد در درگیری های خونین، استقلال پاکستان شرقی از پاکستان و شکل گرفتن کشور بنگلادش را رقم زد.
بنگلادش در ۱۹۹۹ از سازمان یونسکو در سازمان ملل خواست تا روز ۲۱ فوریه (سوم اسفند) را روز جهانی زبان مادری نامگذاری کند که این پیشنهاد با استقبال اعضای یونسکو روبرو شد و از سال ۲۰۰۰ میلادی خیلی از کشورها این روز را گرامی داشته اند.
سازمان تربیتی، علمی و فرهنگی سازمان ملل متحد (یونسکو) مراسم گوناگونی را در خیلی از کشورهای جهان برگزار می نماید و از دولت ها می خواهد که حقوق اقوام ساکن کشور خودرا برای آموزش به زبان مادری شان به رسمیت بشناسند و زمینه تدریس زبان آنها را در نظام آموزشی کشورشان فراهم آورند.
زبان های مادری در خطر هستند
شعار امسال یونسکو برای روز زبان مادری، ترویج چندزبانی برای شمولیت و پیراگیری در آموزش و جامعه، است که تمرکز آن بر درک فرهنگی متقابل برمبنای آموزش به زبان مادری است و اهمیت آن در برقراری ارتباط میان کشورهایی که چندفرهنگی هستند، دیده می شود.
اکنون در سراسر دنیا زبان های بسیاری در خطر انقراض قرار دارند، زبان هایی که ممکنست به زودی هیچ گویشوری نداشته باشند. افرادی که این زبان را بلدند، از میان می روند و دیگران نیز آنرا نمی آموزند.
گفته می شود که از حدود ۶ هزار زبان رایج در جهان نزدیک به ۴۰ درصد آن در خطر فراموشی قرار دارند و در ایران نیز بنا بر اطلس یونسکو حالا برخی از زبان ها در محدوده جغرافیایی ایران یا در وضعیت لطمه پذیر هستند، یا در معرض خطر و یا در وضعیت بحرانی و در معرض انقراض. زبان های سنایا در استان تهران، مندایی در استان خوزستان و کُروشی در استان فارس در وضعیت بحرانی قرار دارند، زبان های نطنزی و نائینی در استان اصفهان در خطر نابودی و زبان های تالشی در گیلان، خلجی در حوالی قم و ترکی خراسانی در وضعیت لطمه پذیر جای گرفته اند. چهارده زبان نیز در معرض خطر هستند، به این معنا که کودکان، دیگر این زبان ها را در خانه بعنوان زبان مادری یاد نمی گیرند و زبان خودرا تغییر داده اند. تاتی در اردبیل، هورامی در مناطق کردنشین، وفسی در استان مرکزی، آشتیانی حوالی سمنان، سمنانی، خوانساری، گزی، دری زردشتی، سیوندی در فارس، بشاگردی، لارستانی در هرمزگان. زبان هالااولا در کردستان و لشان ددان در مهاباد لرستان حالا منقرض شده به حساب می آیند.
پیوندهای فرهنگی و درک زبان محلی
زبان فارسی که امروز آنرا بعنوان زبان ملی ایران می شناسیم، بازمانده فارسی میانه زردشتی است اما همین زبان هم یکی از چندین شاخه بازمانده از زبان فارسی است که فارسی دری و پشتو شاخه های دیگر آن به شمار می روند. زبان مادری در ایران چندین گونه متفاوت از زبان فارسی را نیز شامل می شود، گیلکی، خراسانی، کردی، بلوچی و خوزی، نمونه های متفاوتی که گاهی زبان و گاهی گویش هستند اما گویش ها نیز در دسته زبان مادری جای می گیرند.
گستره فارسی زبانی، گسترده تر از حوزه ادیان، پیوندی از جنس نوروز و حتی فراگیرتر از آنرا با خود دارد، زبانی که لایه های متفاوت آن از اروپای شرقی و در زبان ترکی در دوره عثمانی تا آن سوی مرزهای چین و مغولستان را در بر گرفته است.
زبان مادری به ما می گوید که نمی توان پهنه های فرهنگی را در قالب قوانین سیاسی محدود کرد و سرزمین ها را نمی توان در قالب کلمات محصور داشت، از میان رفتن یک زبان، نابودی یک فرهنگ است و آنچه امروز از فرهنگ آریایی باقی مانده، قسمتی از پیوندهایی است که زبان های هند و آریایی از خود بر جای گذاشته اند، پیوندهایی که زبان های محلی رشته اتصال هستند و درک و حفظ و نگهداری آنها، حفظ وطن است.
پیوستگی زبان مادری و سرزمین مادری پیوندی ابدی است، مادرانی که نه به وسعت سرزمین ایران که به گستره تمدن ایران رنگارنگ و گوناگون، فرزندانی را در حکم گویشوران خود بر جای گذاشته اند.
منبع: marketdoc.ir
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب