نوروز در هفت آسمان
به گزارش بازار مقاله، اصفهان نوروز یا شروع بهار در نیمکره شمالی زمانی رخ خواهد می دهد که خورشید در حرکت ظاهری خود در زمینه کره سماوی به نقطه اعتدال بهاری برسد.
این قسمتی از صحبت های سعید کریمی، دبیر انجمن علمی ستاره شناسی دانشگاه صنعتی اصفهان و یکی از دانشجویان با انگیزه و پرکار کشورمان است که در مورد رابطه نوروز و علم نجوم بیان نمود. کریمی، متولد ۱۳۸۲ شمسی است و از سال ۱۳۹۵، یعنی از ۱۳سالگی به قلمرو نجوم وارد شده. وی الان دانشجوی کارشناسی فیزیک در دانشگاه صنعتی اصفهان است و دبیری انجمن علمی ستاره شناسی را در این دانشگاه بر عهده دارد.
کریمی اخیرا در ماراتن مسیه هم که مسابقه ای معتبر در علم نجوم و رقابتی رصدی است موفق به دریافت رتبه شده است. دبیر انجمن علمی ستاره شناسی دانشگاه صنعتی اصفهان در گفتگو با ایسنا از پیوند نوروز و نجوم صحبت کرد و نکات جالب توجهی از نگاه این علم به نوروز را توضیح داد که آن در ادامه می خوانید.
آیین باستانی نوروز که قرن هاست ما ایرانی ها آنرا جشن می گیریم، از زاویه علم نجوم چگونه درخور تأمل و بررسی است؟ به صورت مشخص می خواهم در مورد اعتدال بهاری صحبت کنید.
رابطه نوروز و ستاره شناسی غالباً در مبحث نجوم کروی مورد بررسی قرار می گیرد. کره زمین به طورکلی دارای سه حرکت وضعی، انتقالی و تقدیمی است. ما انسان ها در جایگاه سرنشینان این سیاره حرکات را احساس نمی نماییم، بلکه تنها آثار ظاهری آنها را در آسمان خواهیم دید. حرکت وضعی همان چرخش زمین به دور خودش است که ۲۳ ساعت و ۵۶ دقیقه طول می کشد و نتیجه آن پدید آمدن «روز و شب» و «طلوع و غروب ستارگان» است.
به حرکت زمین در مدار به دور خورشید حرکت انتقالی گفته می شود که ۳۶۵.۲۵ روز زمان می برد و سبب چرخش ظاهری خورشید به دور زمین در پهنه کره آسمان می شود. حالتی که این دو حرکت زمین نسبت به یکدیگر دارند باعث به وجودآمدن فصل ها خواهد شد. در موقعیتی که سیاره ما قرار دارد، صفحه حرکت وضعی و صفحه‌ی حرکت انتقالی نسبت به هم ۲۳.۵ درجه زاویه دارند. این زاویه یا کج بودن سبب می شود که در نیمی از سال خورشید زمان بیشتری در آسمان نیمکره شمالی زمین رویت شود و در نیمه دیگر سال کمتر به چشم آید. خط های استوای حرکت وضعی و حرکت انتقالی، در دو نقطه‌ی اعتدال بهاری (گره صعودی) و اعتدال پاییزی (گره نزولی)، متقاطع هستند. در واقع، نوروز یا شروع بهار در نیمکره شمالی زمانی رخ خواهد داد که خورشید در حرکت ظاهری خود در زمینه‌ی کره‌ی سماوی به نقطه‌ی اعتدال بهاری برسد.
اعتدال بهاری را روی زمین با نام نوروز جشن می گیریم، در آسمان دقیقا چه اتفاقی رخ می دهد؟
وقتی می گوییم اعتدال بهاری رخ می دهد، یعنی مقدار تابش خورشید به دو نیمکره شمالی و جنوبی زمین برابر می شود و برابری مدت روز و شب را هم خواهیم داشت. ولی فورا پس از این رویداد، مدت زمان روز از شب پیشی می گیرد و اختلافشان در تاریخ ۳۱ خرداد یا انقلاب تابستانی به اوج می رسد.
گاهشماری خورشیدی، تاریخی دارد که از دید مورخان و پژوهشگران همواره مورد تأمل بوده است. از نظرگاه محققان علم نجوم چطور می توان بین آن و نوروز ارتباط برقرار کرد؟ به بیانی دیگر، چه نکاتی در دنیای ستاره شناسی وجود دارد که بحث در مورد آن می تواند برای درنگ در تقویم خورشیدی هم جالب توجه باشد؟
بحث محاسبه گاهشمار خورشیدی بسیار مفصل است، اما نکته ای که می تواند برای علاقه مندان به نجوم جالب باشد، تعداد روزهای هر ماه از سال خورشیدی است. در تقویم رسمی ما ایرانی ها که از فروردین آغاز می شود، ۶ ماه اولیه سال ۳۱روزه و ۵ ماه دوم آن ۳۰روزه است و ماه آخر یا اسفند هم ۲۹روزه می شود که هر ۴ یا ۵ سال یک روز به آن اضافه خواهد شد.
همان طور که گفته شد، بر اثر حرکت انتقالی زمین، ما حرکت ظاهری خورشید را هم در آسمان می بینیم که در یک سال، یک مرتبه به دور زمین می گردد. این مدار ظاهری در کره آسمان را دایرة البروج می گوییم که از ۱۲ صورت فلکی یا بروج دوازده گانه عبور می کند.
از طرفی، می دانیم که مدار زمین به دور خورشید بیضی است و در نتیجه سرعت حرکت در مدار تغییر خواهد نمود. به صورت خلاصه زمین در ۶ ماه ابتدایی سرعت کمتری در مدار دارد که باعث ماه های ۳۱روزه می شود. همینطور برای تکرار شوندگی دقیق تقویم نیاز داریم با اعمال سالهای کبیسه، دو اختلال جزئی دیگر را هم برطرف نماییم. یکی آنها تقدیم اعتدالین یا ناشی از حرکت تقدیمی به حساب می آید و دیگری اختلاف تناوب انتقالی با مقدار ۳۶۵ روز (۰.۲۵ روز) است.
به لحظه‌ی تحویل سال از دیدگاه نجومی چگونه می شود نگاه کرد؟
محاسبه دقیق لحظه‌ی تحویل سال یا رسیدن خورشید به نقطه‌ی فرضی اعتدال بهاری از بحث های تخصصی منجمان بشمار می رود. این رسیدن در واقع، تعریف سال اعتدالی یا رسمی است که با سال نجومی متفاوت است. بر مبنای آن چه تابحال بحث شد، حرکت ظاهری خورشید در آسمان با سرعت تقریبی و متوسط یک درجه در روز خواهد بود. وقتی به لحظات پایانی سال نزدیک می شویم، خورشید به آرامی در لحظه ای دقیق از این نقطه‌ی فرضی اعتدال گذر خواهد نمود که به این لحظه، شروع سال اعتدالی جدید گفته و با استفاده از معادلات نجوم کروی محاسبه می شود.
آیا بر مبنای همین محاسبات میتوان زمان لحظه تحویل سال را نه فقط برای یک سال، بلکه برای چند سال آینده هم تعیین کرد؟
به طور دقیق خیر، چون در زمان های دورتر امکان اعمال تغییراتی در تقویم و سیستم های زمان نگاری وجود دارد. همینطور امکان دارد تکنولوژی محاسبه دقیق زمان در طولانی مدت دستخوش تغییر شود.
در پایان لطفا بفرمایید که متولی این محاسبه چه کسی است؟ در کشورمان چه سازمان یا مرکزی این زمان را مشخص می کند؟
لحظه دقیق تحویل سال توسط موسسات مختلف و به صورت بین المللی محاسبه می شود. این محاسبات امکان دارد بر مبنای استانداردهای مختلفی صورت بگیرد، اما اغلب با استفاده از سیستم ها و معادلات زمان نگاری دقیق صورت می گیرد. البته باید توجه داشت که اهمیت محاسبه این زمان فقط به ما ایرانی ها که نوروز را جشن می گیریم منحصر نمی گردد، بلکه در سراسر جهان محاسبه‌ی این زمان مهم می باشد.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب