پنجاه بدر، شاید سال دیگر
به گزارش بازار مقاله ˮپنجاه بدرˮ یکی از سنت های قدیمی و خاص قزوینی ها برای طلب و دعای باران است که هرساله عصر نوزدهم اردیبهشت ماه در باغستان های سنتی این شهر برگزار می گردد اما تداوم کرونا سبب شده تا برای دومین سال پی در پی خبری از این مراسم کهن نباشد.
به گزارش بازار مقاله به نقل از ایرنا، هر سال نوزدهم اردیبهشت ماه همزمان با پنجاهمین روز از فصل بهار شهروندان قزوینی برای ادای یک سنت دیرینه به دامان طبیعت پناه می برند.
اگرچه بین این سنت کهن و زیبا با سیزده بدر که در همه جای ایران به جا آورده می شود و مردم در آن به دامان طبیعت می روند، شباهت هایی وجود دارد اما با یکدیگر متفاوت هستند.
در این مراسم قدیمی که جنبه معنوی و تفریحی هم پیدا کرده، بسیاری از شهروندان قزوینی برای افزایش رزق و روزی با حضور باغستان های جنوبی این شهر از خداوند تمنای باران می کنند.
شهروندان قزوینی با وجود اینکه سال جاری برای بار دوم پی در پی به علت شیوع کرونا امکان حضور در این آئین سنتی و معنوی را پیدا نمی کنند اما امیدوارند با رفتن کرونا در سال آینده بتوانند این سنت دیرینه را بار دیگر ادا کنند و نگذارند که این رسم زیبا به بوته فراموشی سپرده شود.
در این گزارش با مخاطبان ایرنا با این رسم و آئین کهن و آداب در ارتباط با آن آشنا می شوند.
پنجاه بدر، سنتی با بیشتر از هزار سال قدمت
به قول خیلی از محققان و تاریخ پژوهان، "پنجاه به در" یک مراسم آیینی و مذهبی است که ریشه در اعتقادات و باورهای کهن و تاریخی مردم قزوین دارد.
هرچند که قزوین پژوهان در مورد قدمت و زمان این آیین سنتی و میراثی به اتفاق نظر نرسیده اند اما اجرای آیینی مشابه به پنجاه به در قزوینی ها در زمان زرتشتیان، می تواند مبین این مورد باشد که این کهن رسم قزوین، ریشه در تاریخ قبل از اسلام داشته باشد.
در این آئین سنتی زیبا، مردم قزوین هر سال بعد از رفتن آفتاب در مصلی شهر که واقع در باغستان سنتی قزوین است به گرد هم می آمدند و با برگزاری مراسم دعا و نماز و همینطور برگزاری سفره های رنگی عصرانه که بوی دیماج و آش رشته می داد، این آیین مذهبی را پاس می داشتند.
کارشناس مردم شناسی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع و گردشگری قزوین در مورد این آئین سنتی به خبرنگار ایرنا اظهار داشت: زمان دقیقی در مورد این آیین که در سال ۱۳۸۹ با شماره ۱۸۵ در لیست آثار ناملموس ملی به ثبت رسیده است وجود ندارد اما آنطور که از برخی شواهد پیداست ریشه برگزاری این مراسم به قبل از اسلام بازمی گردد و بعد از اسلام هم با برگزاری آئین های دینی مانند نماز ادامه یافته است.
مجتبی عباسی ضمن اشاره به اینکه مردم قزوین در پنجاهمین روز از بهار به مصلی شهر می رفتند و ضمن نیایش، طلب باران می کردند، خاطرنشان کرد: با عنایت به این که شهر قزوین در اقلیمی گرم و خشک قرار دارد، طلب باران برای باروری زمینهای زراعی و دشت قزوین سبب پدید آمدن این آیین سنتی شده است.
عباسی با اشاره به اینکه در گذشته های دور، بانوان قزوینی با نیت برای بارش باران و چسباندن سنگ به بدنه آب انبار طلب خیر و برکت می کردند؛ اضافه کرد: یکی از برنامه های این آیین سنتی که بعد از به برگزاری نماز جماعت باران انجام می شده و هنوز هم رایج است، پرتاپ چند قطعه سنگ کوچک بر دیواره آب انبار مصلی قزوین بوده است.
وی افزود: مردان و بانوان قزوینی همینطور با فشار دادن این سنگ ها به بدنه آب انبار و در صورت چسبیدن سنگ معتقدند که حاجت شان برآورده می شود.
فلسفه پنجاه بدر، شکرگزاری و تمنای باران
یک تاریخ پژوه قزوینی هم در مورد آیین پنجاه بدر به خبرنگار ایرنا اظهار داشت: هر منطقه دارای یک سری آداب و آیین خاص و برجا مانده از نیاکانش است و پنجاه به در از آداب و رسوم خاص مردم قزوین است.
محمد حسن سلیمانی ضمن اشاره به این مورد که پنجاه به در با سیزده به در فرق دارد، اضافه کرد: برخی ها فکر می کنند که پنجاه به در مانند سیزده به در روز طبیعت و جدایی با نحسی ها در سال جدید است در حالیکه پنجاه به در، به مفهوم در گشت و گذار رفتن در پنجاهمین روز از فصل بهار برای شکر گزاری و تمنای باران است.
وی با اشاره به اینکه مردم قزوین پنجاهمین روز از سال نوی خویش را به دو مصلای شهر می رفتند، خاطرنشان کرد: شهر قزوین در زمان های گذشته دارای ۲ مصلی بوده است. یک مصلی در بیرون دروازه راه ری و یک مصلی در بیرون دروازه درب کوشک قرار داشت، که امروز تنها مصلی دروازه راه ری باقی مانده است.
سلیمانی اضافه کرد: هر سال قزوینی ها به برگزاری این آیین دیرینه در مصلای دروازه راه ری باغستان جنوبی قزوین که واقع در خیابان راه آهن واقع است، می پرداختند که خوشبختانه این رسم تا به روز برجای مانده است.
وی عنوان کرد: با عنایت به این که قزوین از داشتن رودخانه ها و جویبارهای دائمی محروم است و از آنجایی که نیاکان ما بر این اعتقاد بودند که آفتاب و باران اساس رزق و روزی مردم است، بنابراین مناسبتی برای طلب باران و نزول رحمت در قزوین در نظر گرفته شده است.
این مورخ و پژوهشگر تاریخ افزود: خواندن ۲ رکعت نماز و دعای باران و پخش نذورات همچون آئین های مذهبی و معنوی در ارتباط با این مراسم سنتی است.
سلیمانی ضمن اشاره به اینکه آش رشته همچون غذای نذری در این روز بوده است، خاطرنشان کرد: قزوینی ها در این روز با برگزاری سفره های رنگی از انواع خوراکی های بومی قزوین که اساس آن هندوانه و دیماج بوده است، برای خود و دیگران طلب سالی پر از خیر و رحمت داشتند.
وی با اشاره به اینکه پنجاه به در البته تنها آیین قزوینی ها در شکر گزاری و طلب باران نیست، اضافه کرد: قزوینی ها در کنار آیین سنتی پنجاه به در خود، ۲ آیین دیگر به نامهای "کوسه گلین" و "چمچه خاتون" برای شکر گزاری از نعمت های الهی و افزایش رزق و روزی خود دارند که البته جزو آئین های فراموش شده به حساب می آید.
نیم نگاه: پنجاه به در که یک آیین سنتی و خاص قزوین است، علاوه بر اینکه فرصتی برای شکر گزاری، گشت و گذار در طبیعت و پناه آوردن مردم به باغستان سنتی قزوین را از سالیان دور را بوجود آورده بود. این روزها می تواند یک تلنگر باشد و اهمیت حفظ باغستان سنتی قزوین را گوشزد کند؛ چونکه نیاکان ما برای طلب باران و آبادی باغستان با یک اراده و همبستگی معنوی به گرد یک دیگر جمع می شدند و برای افزایش رزق و روزی باغستان دعا می کردند در حالیکه امروز کلنگ توسعه بی رویه شهر، هر روز یک گوشه از این باغستان را زخمی می کند.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب