گسل های مهم در اطراف ۱۴ كلانشهر كشور؛
ثبت بیشتر از 1700 زلزله در دو ماه پایانی سال 99
به اعتقاد محققان حوزه زمین شناسی بخش عمده ای از گسل های کشور در پهنه دو رشته کوه البرز و زاگرس متمرکز شده اند و در ماه های دی و بهمن ماه سال قبل ۱۷۱۰زلزله به ثبت رسید که بزرگترین آنها با بزرگی ۵.۵ حوالی کنگ استان هرمزگان و ۵.۶ در سی سخت استان کهگیلویه و بویراحمد بوده است.
به گزارش بازار مقاله به نقل از ایسنا، ایران به سبب قرارگیری در کمربند لرزه خیز "آلپ-هیمالیا" و در محل تصادم ورقه های اوراسیا-عربستان، از نظر زمین شناسی فعال است، به شکلی که حدود ۸ درصد از زمینلرزه های دنیا و حدود ۱۷ درصد از زلزله های بزرگ دنیا در فلات ایران رخ می دهد. بیشتر زمینلرزه ها در کمربندهای زاگرس، البرز، کپه داغ رخ می دهد و داده های تحقیقاتی نشان میدهد مناطقی چون حاشیه بلوک های ایران مرکزی، آذربایجان و دریای مازندران دارای لرزه خیزی بالا است.
دکتر شهریار سلیمانی آزاد، پژوهشگر لرزه زمین ساخت سازمان زمین شناسی کشور و متخصص پالئوسایزمولوژی –تکتونیک جنبا سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی در گفتگو با ایسنا، با اشاره به نقشه های جهانی زمینلرزه ها بر پایه داده های لرزه نگاری در مدت ۱۲۰ سال گذشته، اظهار نمود: این نقشه ها نشان می دهند که بیشتر زمینلرزه ها در مناطق خاصی رخ می دهند و ایران هم در یکی از این پهنه های لرزه خیز دنیا قرار گرفته است و در ایران هم رخداد زلزله ها عموما در بخش های خاصی متمرکز است.
این محقق لرزه زمین ساخت، با اعلان اینکه در کره زمین منطقه ای به نام کمربند "کوه زایی آلپ –هیمالیا" وجود دارد، اشاره کرد: این کمربند از آلپ تا هیمالیا بیشتر از ۱۰ هزار کیلومتر را شامل می شود و منطقه ای است که محل برخورد چند صفحه تکتونیکی و یا به عبارتی چند قطعه شکسته شده پوسته نازک زمین است و تخلیه انرژی این پوسته نازک به سبب حرکت باعث می شود که بخشی از این انرژی به صورت گسل خوردگی لایه های زمین و رخداد زمین لرزه ها خویش را نشان دهد.
وی با تاکید بر اینکه ایران از نظر میزان خطر نسبی رخداد زمین لرزه در موقعیت خطرناکی قرار دارد، تصریح کرد: اگر به اطلاعات زمینلرزه های ایران دقت کنیم، درمی یابیم که در ایران علاوه بر داده های دستگاهی زلزله ها در مدت ۱۲۰ سال قبل (همچون دیگر مناطق لرزه خیز جهان)، زمینلرزه هایی که در گذشته های بسیار دورتر رخ داده اند هم توسط تاریخ نگاران به ثبت رسیده اند و این داده های تاریخی و داده های دستگاه های لرزه نگاری هر دو تاییدکننده قرار داشتن ایران در گستره خطر زمینلرزه ها است.
به اعتقاد محققان حوزه زمین شناسی، هر منقطه ای که حتی اگر یک مرتبه یک زمینلرزه اثرگذار را تجربه کرده باشد، بدون شک در آینده پتانسیل زلزله های دیگری را خواهد داشت. تعیین اثر این زلزله باتوجه به میزان خطر آن و هم میزان صدمه پذیری این مناطق، اصلی ترین مسئله ای است که متخصصان در سطح دنیا بر مبنای میزان تمرکز جمعیت و منابع اقتصادی مانند شهرها، نیروگاه ها، شبکه گازرسانی و... به برآورد بزرگای زلزله های احتمالی آینده و میزان تخریب احتمالی حاصل از آن می پردازند. برای انجام هرچه درست تر چنین برآوردهایی به شناسایی عواملی که منجر به رخداد زلزله ها می شود، یعنی گسل های جنبا نیاز داریم.
گسل های جنبا شکستگی هایی با فعالیت و حرکات جوان در پوسته نازک زمین است، به این معنا که کره زمین دارای بخش های "پوسته"، "هسته" و " گوشته" است. گوشته که در زیر پوسته نازک زمین قرار دارد، لایه ضخیم و مملو از مواد عموما مذاب بر روی هسته جامد زمین است. به سبب فعل و انفعالات رادیواکتیوی که در هسته و گوشته زمین رخ می دهد، جریان های حرارتی شکل می گیرد که تشکیل و حرکت مواد مذاب و جریان های "همرفتی" را سبب می شود. از آنجایی که پوسته زمین نازک و شکننده است، این جریان های حرارتی، باعث شکسته شدن پوسته و تکه تکه شدن آن می شود و این قطعات پوسته ای بزرگ توسط مواد مذاب و جریان های حرارتی آغاز به حرکت می کنند و بر اثر این حرکت و برخورد این قطعات، اصطکاک و انرژی در اعماق پوسته زمین جمع و بعد از مدت زمانی به یک باره رها و این امر باعث شکل گیری گسل ها و رخداد زمین لرزه ها می شود.
در ایران دو رشته کوه "البرز" و "زاگرس" داریم که پیامد چین خوردگی و گسل خوردگی زمین هستند. در این بین، رشته کوه زاگرس در محل برخورد صفحه عربی و اوراسیا شکل گرفته و در گذر میلیون ها سال رشد کرده است و بخش عمده ای از گسل های کشور در پهنه این دو رشته کوه متمرکز شده اند و به عبارت دیگر خیلی از گسل های فعال، سازنده این دو رشته کوه هستند.
گسل های ایران
دکتر علی بیت اللهی، مدیر مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی با اشاره به گسل های ایران با اعلان اینکه گسل های طویل، فعال و لرزه زا مهم ترین چشمه های لرزه زای ایران را می سازند، اظهار داشت: طول گسل با بزرگی رخداد زلزله مرتبط می باشد بر این اساس ۳۶ گسل طویل در پهنه ایران شناسایی شده اند که طول تقریبی بعضی از آنها در بعضی مراجع بیشتر از ۲۰۰ کیلومتر برآورد شده است.
به گفته ی ایشان، طویل ترین گسل، گسل اصلی "جوان زاگرس" با طول ۱۵۶۰ کیلومتر و بعد از آن گسل "دورونه" با طول ۱۵۰۰ و در ادامه گسل "پیشانی کوهستان" که با تمامی سگمنت های خود دارای طول ۱۱۶۰ کیلومتر است. برپایه برآوردهای اولیه مجموع طول گسله های طویل در ایران به بیشتر از ۱۴۰۰۰ کیلومتر می رسد!.
عناوین طویل ترین گسل های ایران به این شرح است:
ردیف عنوان گسل ۱ گسل اصلی جوان زاگرس ۲ گسل دورونه ۳ گسل پیشانی کوهستان ۴ گسل زاگرس مرتفع ۵ گسل شمال البرز ۶ گسل خزر ۷ گسل دهشیر ۸ گسل مکران ۹ گسل پیش ژرفای زاگرس ۱۰ گسل کلمرد ۱۱ گسل سیاه کوه ۱۲ گسل نایبند ۱۳ گسل بشاگرد ۱۴ گسل پشت بام ۱۵ گسل سراوان ۱۶ گسل کنار ۱۷ گسل انار ۱۸ گسل میامی ۱۹ گسل لهبری ۲۰ گسل رامهرمز ۲۱ گسل شهربابک ۲۲ گسل حکم آباد ۲۳ گسل زردکوه ۲۴ گسل میناب ۲۵ گسل بهاباد ۲۶ گسل کوهبنان ۲۷ گسل کوشک نصرت ۲۸ گسل شمال تهران گسل های نزدیک به شهرهای پرجمعیت
بعضی از گسل ها که در نزدیکی مراکز جمعیتی هستند، به این شرح است:
نام گسل تعداد جمعیت تحت تاثیر گسل شمال تهران جمعیت ۸، ۶۹۳، ۷۰۶ نفر گسل خزر جمعیت ۱، ۸۸۱، ۰۸۷ نفر گسل زاهدان جمعیت ۵۸۷، ۷۳۰ نفر گسل زاگرس مرتفع جمعیت ۵۶۹، ۰۷۷ نفر گسل رامهرمز جمعیت ۵۱۴، ۰۹۳ نفر گسل اصلی جوان زاگرس جمعیت ۴۰۸، ۹۴۹ نفر گسل دورونه جمعیت ۳۷۱، ۰۸۸ نفر گسل مشاء جمعیت ۳۷۰، ۶۴۸ نفر گسل شمال البرز جمعیت ۳۷۰، ۳۱۵ نفر گسل پیشانی کوهستان جمعیت ۲۹، ۱۴۹ شهرهای مهم که در کنار گسل ها قرار دارند به این شرح است:
شهر گسل مجاوز مشهد در مجاورت گسل کشفرود و شاخه های جانبی آن تبریز در مجاورت گسل شمال تبریز شیراز در مجاورت گسل سبزپوشان یاسوج در نزدیکی گسل کازرون قم و کاشان در مجاورت گسل کاشان(قم-زفره) زنجان در مجاورت گسل زنجان قزوین در مجاورت گسل شمال قزوین بروجرد و دورود در مجاورت گسل دورود ساوه در مجاورت گسل البرز سمنان در مجاورت قطعه شمال سمنان گسل عطاری ایذه در مجاورت گسل ایذه قوچان در مجاورت گسل بینالود جیرفت در مجاورت گسل جیرفت – دلفا مریوان در مجاورت گسل صحنه داده های آماری زلزله های دی و بهمن ۹۹
شبکه های لرزه نگاری مرکز لرزه نگاری کشوری در دیماه ۱۳۹۹، تعداد نزدیک به ۹۱۸ زمینلرزه را ثبت و تعیین محل کرده اند. در این ماه تعداد ۱۶ زمینلرزه با بزرگی بیشتر از ۴.۰ توسط مرکز لرزه نگاری کشوری به ثبت رسیده است که بزرگترین آن در ۲۷ دیماه با بزرگی ۵.۵ حوالی کنگ واقع در استان هرمزگان رخ داده است.
رومرکز زمینلرزه های ایران و نواحی مجاور در دیماه ۱۳۹۹
در بهمن ماه ۱۳۹۹ هم حدود ۷۹۲ زمینلرزه رخ داد که در این ماه تعداد ۱۸ زمینلرزه با بزرگی بیشتر از ۴.۰ بوده و بزرگترین زلزله با بزرگی ۵.۶ حوالی سی سخت واقع در استان کهگیلویه و بویراحمد بوده است.
منبع: بازار مقاله
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب